De Sint Piterkerk

12e-eeuwse beeldbepalende kerk, gesticht als Katholieke Parochiekerk

 

 

12e-eeuwse beeldbepalende kerk, gesticht als Katholieke Parochiekerk

Bij de stichting van deze kerk speelde de Bisschop van Utrecht een belangrijke rol. De apostel Petrus werd in Utrecht bijzonder vereerd. Reeds in 1045 werd hier de Sint-Pietersbasiliek gewijd. Ook Grou kreeg als patroon Sint-Pieter, in het Fries “Sint-Piter”. Dit is waarschijnlijk de reden waar deze kerk (uit 1180) één van de oudste maar tevens ook een van de grootste dorpskerken is van Friesland.

Na de reformatie in de zestiende eeuw is de kerk en kerkgemeenschap protestants geworden. De toren is rond 1430 los van de kerk gebouwd en rond 1520 “vastgezet” aan de kerk. Na de Tachtigjarige Oorlog is tussen 1648 en 1700 vee veranderd aan de kerk. Bijvoorbeeld de ramen in de zuidelijke muur die vervangen zijn door grote gotische ramen.

 

Afbeelding met tekst, naamplaatje, boog</p>
<p>Automatisch gegenereerde beschrijving                       Afbeelding met tekst</p>
<p>Automatisch gegenereerde beschrijving

Rechtspraak
In Grou werd ook recht gesproken.
Het koor was na de Reformatie in 1580 buiten gebruik en werd in 1653 door een hoge muur van de kerk afgesloten. Het kreeg de bestemming van Rechthuis van de Grietenij Idaarderadeel (1650-1830). De Grietenijen waren, behalve bestuurscentra vooral rechtsgebieden. Het hoofd de Grietman was rechter over kleine civiele zaken en lichte misdrijven. Ernstige zaken kwamen voor het Hof van Leeuwarden.

De rechtspraak in Grou gebeurde alleen niet altijd op de daarvoor bedoelde plaatsen. Vaak was de herberg ‘het toneel’ van de rechtspraak en dat pikten de Friese Staten niet. Grietman Carel van Roorda werd hierop aangesproken en dat was de reden dat het koorgedeelte van de kerk werd omgebouwd tot Rechthuis. Met op de verdieping de Rechtkamer en ondergronds de gevangenis in de duistere crypte uit de begintijd van de kerk. Rechtszittingen moesten destijds worden aangekondigd met klokkengelui. Vandaar dat Carel van Roorda het klokkentorentje op het koor liet bouwen. Uiteraard voorzien van zijn naam, wapen, wapenspreuk en het jaartal 1653. In het vaantje op het torentje zit nog altijd het Van Roorda familiewapen. Omstreeks 1832 verloor het Rechthuis z’n functie.

 

Afbeelding met tekst, oud, wit, menigte</p>
<p>Automatisch gegenereerde beschrijving

Het orgel
Reeds vóor de reformatie beschikte de kerk van Grou over een klein muurorgel. In 1654 bouwde orgelbouwer Willem Meynderts een groot orgel, het muurorgeltje werd daarbij eveneens ingezet (als ‘rugpositief’). Het had drie klavieren en een aangehangen pedaal. De orgelkast werd volgens opschrift gemaakt door Pieters Kistemaker en droeg het jaartal 1655. Het orgel stond aan de westzijde op de nog aanwezige galerij, waar nu zitplaatsen zijn. In 1853 werd dit orgel vervangen. Aan de oostzijde kwam een nieuwe galerij, ondersteund door twee gemarmerde Toskaanse zuilen en daarop een nieuw en groot orgel, gebouw door L. van Dam & Zn., de derde generatie Leeuwarder orgelbouwers van Dam. Het is een mechanisch orgel met 23 stemmen, verdeeld over twee klavieren en een vrij pedaal.
Het orgel was in 1908 stemmig zwart gelakt en kreeg in 1992 zijn oorspronkelijke mahoniekleur weer terug. Op het orgel staan beelden. Allegorieën voor Godsdienst, Godsvrucht en Waarheid.

Afbeelding met tekst, binnen, zwart</p>
<p>Automatisch gegenereerde beschrijving

Activiteiten
Op het prachtige van Dam orgel worden vaak orgelconcerten en gastorganisten uitgenodigd. De agenda en andere activiteiten kunt u terugvinden in de Grou Agenda.

meer informatie via:
www.sintpiterkerk.nl
koster@sintpiterkerk.nl

12e-eeuwse beeldbepalende kerk, gesticht als Katholieke Parochiekerk